မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ား (NCDs) သည္ နာတာရွည္ေရာဂါမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ေရာဂါရင့္လာႏိုင္ၾကသည္။ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) ၏စာရင္းဇယားမ်ားအရ မကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါ မ်ားေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ လူေပါင္း (၃၈) သန္းခန္႔ေသဆံုးလ်က္ ရွိၾကသည္။ ထိုသို႔ ေသဆံုးမႈမ်ား၏ ေလးပံုသံုးပံုခန္႔ သည္ ဝင္ေငြအလယ္အလတ္ႏွင့္ ဝင္ေငြနည္းပါးေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွျဖစ္ၾကသည္။
မကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါ မ်ား၏ အဓိက အမ်ဳိးအစား (၄) မ်ဳိးမွာႏွလံုးေသြးေၾကာႏွင့္ဆိုင္ေသာေရာဂါမ်ား (ႏွလံုးေရာဂါႏွင့္ေလျဖတ္ေရာဂါ ကဲ့သို႔ ေသာေရာဂါမ်ား) ၊ ကင္ဆာေရာဂါမ်ား၊ နာတာရွည္ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါမ်ား (နာတာ ရွည္ အဆုတ္ပြေရာဂါႏွင့္ ရင္က်ပ္ပန္းနာေရာဂါ တို႔ကဲ့သို႔ေသာေရာဂါမ်ား) ႏွင့္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါတို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ယင္းတို႔ အနက္ ႏွလံုးေသြးေၾကာႏွင့္ ဆိုင္ေသာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈမွာအမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ လူေပါင္း (၁၇.၅) သန္းခန္႔ေသဆံုးလ်က္ရွိသည္။ ထို႔ေနာက္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ (၈.၂) သန္းခန္႔၊ အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ (၄) သန္းခန္႔ ႏွင့္ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ (၁.၅) သန္းခန္႔ အသီးသီး ေသဆံုးလွ်က္ရွိ ၾကသည္။
မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ား၏ သံုးပံုႏွစ္ပံုခန္႔မွာေအာက္ပါတို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္လွ်က္ရွိသည္။
- ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီးေသာက္သံုးျခင္း
- က်န္းမာေရးႏွင့္ မညီညြတ္ေသာအစားအစာမ်ားစားေသာက္ျခင္း
- အရက္ေသစာအလြန္အကၽြံ ေသာက္သံုးျခင္း
- ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ နည္းပါးျခင္း
မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားအေပၚ အာရံုစိုက္လာမႈ
၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလတြင္ မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားကို ကမာၻတဝွမ္းလူမႈေရးႏွင့္ စီးပြားေရး ဆိုင္ရာဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအားအဟန္႔အတားျဖစ္ေစသည့္ အေရးႀကီးကိစၥရပ္တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္၍ ကမာၻ ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။၂၀၁၀ျပည့္ႏွစ္စာရင္းမ်ားအရမကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ကမာၻ လံုးဆိုင္ရာ GDP ၏ ၅% အထိ ဆံုးရံႈးမႈရွိခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ကုလသမဂၢ၏ Sustainable Development Goals (၁၇) ခ်က္၏ တတိယေျမာက္ ရည္မွန္းခ်က္တြင္ “ကာကြယ္ျခင္း၊ ကုသျခင္းနည္းလမ္းမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ မကူး စက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ အရြယ္မတိုင္မီေသဆံုးမႈကို၂၀၃၀ျပည့္ႏွစ္၌ သံုးပံုတစ္ပံု ေလွ်ာ့ခ်ရန္” ဟူသည့္ လ်ာထားခ်က္တစ္ခုပါဝင္လာသည္။ ယင္းသို႔ပါဝင္လာျခင္းသည္ပင္ မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားအေပၚ ကမာၻမွ ပိုမိုအေလးထားလာေၾကာင္းေပၚလြင္လ်က္ရွိသည္။
မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ လုပ္ငန္းခြင္အေပၚထိခိုက္မႈမ်ား
မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားသည္ လုပ္ငန္းမ်ား၏ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းကို ထိခိုက္ႏိုင္ေစၿပီး ေအာင္ျမင္ေသာ လုပ္ငန္းတစ္ခုအျဖစ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ အခက္အခဲ ျဖစ္ေစသည္။ မကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါခံစားရ ျခင္းေၾကာင့္ အလုပ္သမားမ်ားအေနျဖင့္လုပ္ငန္းခြင္တြင္တက္ၾကြစြာလုပ္ေဆာင္ႏိုင္မႈမရွိျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ က်ဆင္းျခင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္သို႔ ပံုမွန္မလာေရာက္ႏိုင္ျခင္း၊ ေငြေၾကးကုန္က်မႈမ်ားရွိျခင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္အႏၲရာယ္ မ်ား ျဖစ္ပြားႏိုင္ျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ရႏိုင္သည္။ ထို႔ျပင္ မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ကိုယ္ခံ အားက်ဆင္းကာ ကူးဆက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားကိုလည္းထပ္ဆင့္ ခံစားရႏိုင္သည္။ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနျဖင့္ လည္း ကုန္ထုတ္လုပ္မႈက်ဆင္းျခင္း၊ ဝင္ေငြထိခိုက္ျခင္း၊ လုပ္သားအင္အားေလ်ာ့က်ျခင္းစသည္တို႔အျပင္ လုပ္ငန္းရပ္ဆိုင္းခံရႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ဳိးကိုပါ ႀကံဳေတြ႕ရႏိုင္ေပသည္။
လုပ္ငန္းခြင္၌ မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း
သတင္းအခ်က္အလက္ အသိပညာေပးျခင္း
အလုပ္သမားမ်ားအား မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ အသိ ပညာဗဟုသုတမ်ား ျဖန္႔ေဝေပးရန္လိုအပ္သည္။ ဥပမာ – ေဆးလိပ္၊ အရက္ေသစာ ေသာက္သံုးမႈကို ပညာေပး ျခင္း၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ ကိုက္ညီသည့္ေနထိုင္စားေသာက္မႈပံုစံကိုလမ္းညႊန္ေပးျခင္း။
မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခကိုေလွ်ာ့ခ်ျခင္း
မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခရွိေသာ ျပဳမူေနထိုင္မႈမ်ားကိုေလွ်ာ့ခ်ေပးရန္ လိုအပ္သည္။ ဥပမာ – ေဆးလိပ္မေသာက္ရဇုန္မ်ားထားရွိျခင္း၊ အရက္ေသစာေသာက္စားမႈကို ကန္႔သတ္ျခင္း၊ အားလပ္ခ်ိန္တြင္ က်န္းမာေရးေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ထားရွိေပးျခင္း။
ေရာဂါျဖစ္ပြားလ်က္ရွိေသာအလုပ္သမားမ်ားကိုကူညီေထာက္ပံ့ေပးျခင္း
ေရာဂါျဖစ္ပြားလ်က္ရွိေသာအလုပ္သမားမ်ားသည္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာေထာက္ပံ့မႈမ်ားအျပင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကူညီေထာက္ပံ့မႈမ်ား လည္းလိုအပ္ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ ၎တို႔၏ လုပ္ငန္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အာမခံခ်က္ရရွိရန္ လည္းလိုအပ္ၾကသည္။ ဥပမာ – ေရာဂါေဝဒနာေပ်ာက္ကင္းခ်ိန္/ သက္သာခ်ိန္တြင္ မူလလုပ္ငန္းခြင္သို႔ ျပန္လည္ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ခြင့္ရရွိေစျခင္း။
အလုပ္သမားမ်ားအေပၚ စဥ္ဆက္မျပတ္ ၾကည့္ရႈေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႔၏ အလုပ္သမားမ်ား၏ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျခအေန မ်ားကိုစဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ရန္လိုအပ္သည္။ အလုပ္သမားမ်ား၏ လုပ္ငန္းခြင္တြင္း စိတ္ဖိစီးမႈ အေျခအေနမ်ား၊ အလုပ္ဝန္ပိမႈ အေျခအေနမ်ားကိုသိရွိနားလည္ကာေျဖရွင္းေပးရန္လိုအပ္သည္။ ထို႔ျပင္ ပံုမွန္ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးေပးျခင္း၊ အားလပ္ရက္ အပန္းေျဖခရီးမ်ား ေစလႊတ္ျခင္းစသည္တို႔ကို လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ ရန္ လည္းလိုအပ္သည္။
မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားကိုကာကြယ္ေျဖရွင္းျခင္းေၾကာင့္ ရရွိလာႏိုင္ေသာ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ား
အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သကဲ့သို႔ မကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါမ်ားသည္ လုပ္ငန္းခြင္အေပၚ ေႏွာင့္ေႏွးမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚ ေစႏိုင္ၿပီး ၎တို႔ကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္း၊ ကုသေျဖရွင္းျခင္းတို႔ျဖင့္ ေကာင္းမြန္ေသာ ရလဒ္မ်ားကို ရရွိလာႏိုင္ ေစသည္။ ၎ရလဒ္မ်ားထဲမွ အခ်ဳိ႕မွာေအာက္ပါအတိုင္းပင္ျဖစ္သည္။
- ကုန္ထုတ္လုပ္မႈပိုမိုတိုးတက္လာျခင္း
- လုပ္ငန္းခြင္တြင္ ပိုမို၍တက္ၾကြစြာပါဝင္ေဆာင္ရြက္လာျခင္း
- အလုပ္ထြက္မႈႏႈန္းေလ်ာ့က်လာျခင္း
- လုပ္ငန္းရွင္ႏွင့္ အလုပ္သမားမ်ားၾကားဆက္ဆံေရးပိုမိုေကာင္းမြန္လာျခင္း
- က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ေကာင္းေသာလုပ္ငန္းခြင္ျဖစ္လာျခင္း
- လုပ္ငန္း၏ ပံုရိပ္ျမင့္တက္လာႏိုင္ျခင္း
